• Z dziejów ziem tokarskich

      • Pierwsza wzmianka historyczna o wsi Tokarnia pojawia się już w roku 1455 i wkrótce stała się monetą przetargową w sporze pomiędzy księdzem pcimskim Błażejem a Mikołajem Jordanem z Zakliczyna, budowniczym nowego kościoła w Łętowni. Erygowanie nowej parafii (do której przynależałaby Tokarnia) spowodowałoby spadek mesznego na rzecz parafii pcimskiej. Pomimo sporu w roku 1492 biskup krakowski Ferdynand Jagiellończyk erygował nową parafię oddzielając tym samym całą południową część parafii pcimskiej. Proces osadniczy na ziemiach południowej części powiatu myślenickiego trwał do XVI wieku, w tym czasie istniejąca już wieś Tokarnia była własnością rodu Jordan  z Zakliczyna, jednakże liczne przeobrażenia polityczne i ekonomiczne powodowały zmiany właściciela. Najwięcej wsi było własnością rycerską (Tokarnia, Skomielna Czarna) oraz własnością kasztelani krakowskiej (Krzczonów). Na terenach ówczesnych Beskidów trwał proces zakładania folwarków szlacheckich, a za nim rozwój rozwarstwionego społecznie i majątkowo stanu chłopskiego Na terenie gminy istniały wtedy dwa folwarki szlacheckie w Tokarni i Skomielnej Czarnej.

        Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku powiat myślenicki znalazł się w zaborze austriackim.
        28 stycznia 1773 roku rząd austriacki przejął starostwa, wójtostwa i dobra własności kameralnej, jednak nie doczekawszy z nich dochodu oddał je na sprzedaż. Wtedy to właścicielką m.in. Bogdanówki, Więciórki i Zawadki stała się księżna Franciszka Krasińska, a następnie dobra te przeszły na jej córkę Marię Krasińską i książąt sabaudzkich Garignan i książąt Monteleart, aby w 1874 roku trafić w ręce Lubomirskich. Tokarnia z Więcierżą i Skomielną Czarną były dziedzictwem Łodzińskich herbu de Chorągwica aż do początków XIX wieku. Dopiero po śmierci Adama Łodzińskiego w 1813 roku i konsekwencji koligacji rodzinnych Skomielna Czarna przeszła w ręce Gostkowskich, natomiast Tokarnia wraz z dworem i zabudowaniami folwarcznymi
        stała się na blisko 150 lat własnością Targowskich herbu de Tarnawa.

         

         

         

      • Rodzina Targowskich i tokarski dwór

      • Z kart rękopisu ks. Antoniego Gagatnickiego (kuzyna dziedzica Targowskiego):

        Dwór zaraz na pierwszy rzut oka przedstawia dwojaki typ: najpierw starego dworu z modrzewia. Tynkowany, parterowy z gankiem na froncie, z sienią przedzieloną na 2 części przednią i tylną z prostym rozłożeniem na 6 ubikacji. Z jednej 4, a 2 z drugiej strony i dobudowany dwór nowy (1908 r.) murowany, jednopiętrowy z pokojem przejściowym ze starego dworu, z wielkim salonem i wystającą werandą przed nim, salą jadalną, klatką schodową, kuchnią niewielką i spiżarką na dole. Na piętrze znów
        z 5 pokojami, tarasem nad werandą otoczoną betonową balustradą. Front z gankiem
        i werandą zwrócony ku stronie wschodnio-południowej. Przed frontem klomb ze wspaniałymi 100 letnimi modrzewiami, srebrnymi świerkami, barwnym kwieciem
        i trawnikiem. Droga wokoło zajazdu przed ganek. Nieduży park wokoło z małym stawem od strony północno-wschodniej i kaplica nieco w oddali. Rzeka za gościńcem dopełnia widoku od frontu zamkniętego… ścianą Cudaka. Za parkiem od strony zachodniej stoją budynki gospodarcze składają się z kuchni czeladnej, obok niej kurnik, a nieco dalej za kuchnią chlew. Stajnia dla krów, wozownia gospodarcza i stajnia dla koni a zamykają podwórze w prostokąt. Na pagórku poza stajnią krówską wznosi się stodoła z murowanymi filarami. Za dworem naprzeciw spiżarki stoi mały garaż na auto, względnie na pojazdy. W bok nad stawem lodownia. A za garażem ogród warzywny".

         

        Ostatnim dziedzicem tokarskiego dworu był Mieczysław Targowski (syn Bolesława). Ożenił się z Marią Skrzyszowską. Jedynym ich potomkiem był Julian Targowski zmarły w niemowlęctwie na czerwonkę.  Mieczysław Targowski jako zasłużony oficer Wojska Polskiego walczył na froncie II wojny światowej. Na rozkaz NKWD zamordowany w Charkowie wraz z 1500 oficerami Wojska Polskiego jako więzień numer 3308. Pośmiertnie awansowany na stopień kapitana./ na zdjęciu/

        W marcu 1945 roku podzielono pola Mieczysława Targowskiego dla kilkudziesięciu gospodarzy z Tokarni i Więcierży. Z majątku wydzielono jedynie powierzchnię 4 hektarów (cały ogród, park, dwór wraz z zabudowaniami gospodarczymi), resztę rozparcelowano. Dwór wraz z całym obszarem stał się własnością mienia państwowego i objął go w zarząd Związek Nauczycielstwa Polskiego. Murowaną część zaadoptowano na mieszkania dla nauczycieli,a w następstwie przejęcia nadzoru nad dworem przez Kuratorium w Krakowie pozostałą część budynku przekazano dla sierot. Podupadły dworek odmalowano i przeprowadzono drobne remonty. W latach 1948-1950 kierownikiem Państwowego Domu Dziecka był Antoni Paszkiewicz. W 1950 roku pomieszczenia dworskie przejęła szkoła podstawowa. Placówka funkcjonowała do 1 września 1970 roku, kiedy oddano do użytku nowy budynek szkolny wybudowaną na zapleczu dworskim od strony północnej 18 grudnia 1970 roku w pomieszczeniach dworskich zlokalizowano Bibliotekę Gminną, którą przeniesiono do większych zabudowań dopiero w 1999 roku. Obecny dwór Targowski był wielokrotnie przebudowany i remontowany. Największy remont odbył się w latach 80-tych XX wieku, kiedy to stara, drewniana część doczekała  się generalnego remontu i rozbudowy. W efekcie tych prac dwór Targowskich składa się z niezależnych konstrukcyjnie i różniących się budową i gabarytami skrzydeł.       

        27 grudnia 1961 roku zespół dworski i park krajobrazowy został wpisany do rejestru zabytków.

        Od 1 września 1984 roku w części zachodniej powstało przedszkole, a częścią wschodnią dysponuje w imieniu gminy Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, a parter przeznaczono na salę wystawową Galerii „Dworek” oraz reprezentacyjną salę obrad Rady Gminy Tokarnia.

    • brak danych